Ο ρόλος του πατέρα στη σύγχρονη οικογένεια

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο ρόλος και η παρουσία του πατέρα στην ανατροφή και την ανάπτυξη των παιδιών, είναι ισάξιος με εκείνον της μητέρας.

Οι εποχές που οι πατέρες ήταν μακρινές φιγούρες, συγκρατημένοι συναισθηματικά και επικεντρωμένοι αποκλειστικά στην πειθαρχία, έχουν περάσει. Ήταν συνηθισμένο τα παιδιά να φοβούνται τον πατέρα τους και να υπακούουν σε ό,τι έλεγε χωρίς πολλά πολλά. Θα θυμάστε άλλωστε τη γνώριμη φράση της μητέρας υπό μορφή απειλής: « Δεν θα γυρίσει, ο πατέρας σου; Θα του τα πω όλα και θα δεις τι θα γίνει…».

Οι σημερινοί μπαμπάδες είναι πιο συναισθηματικά διαθέσιμοι και συμμετέχουν στη ζωή των παιδιών τους. Διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στην παροχή συναισθηματικής υποστήριξης, την ανατροφή και την οικοδόμηση ενός ασφαλούς οικογενειακού περιβάλλοντος. Αυτή η αλλαγή αντανακλά μια ευρύτερη κατανόηση της σημασίας της συναισθηματικής νοημοσύνης και της ψυχικής ευεξίας στην ανάπτυξη των παιδιών.

Ο εξελισσόμενος ρόλος των μπαμπάδων είναι επίσης εμφανής στο πώς βλέπει η κοινωνία τις σχέσεις πατέρα-παιδιού. Υπάρχει μια αυξανόμενη εκτίμηση για το μοναδικό δεσμό που μοιράζονται οι πατέρες με τα παιδιά τους σε κάθε πτυχή της ζωής τους.

Οι μπαμπάδες είναι εξίσου σημαντικοί με τις μαμάδες

Έρευνες που κατά καιρούς γίνονται, αναδεικνύουν αυτό που όλοι γνωρίζουμε: όταν ο μπαμπάς συμμετέχει ενεργά στην ανάπτυξη του παιδιού, τα οφέλη είναι πολλά για όλη την οικογένεια.

«Οι μπαμπάδες δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται ως μπέιμπι σίτερ αλλά ως γονείς με έναν ξεχωριστό ρόλο. Γιατί μιλάμε διαρκώς για την μητρότητα κι όχι για την πατρότητα; Και οι μπαμπάδες βιώνουν επίσης βιολογικές αλλαγές, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης της τεστοστερόνης και της αύξησης των ορμονών που αισθάνονται καλά. Όταν τους παρέχεται η απαραίτητη υποστήριξη, είναι τόσο καλοί όσο και οι μαμάδες στη φροντίδα των παιδιών», τονίζει η Charlene Aquilina, κλινική ψυχολόγος και οικογενειακή θεραπεύτρια.

Αυξάνεται η παρουσία των πατέρων και η ενεργή συμμετοχή στη γονεϊκότητα από την πρώτη στιγμή

Για τους περισσότερους άνδρες, η πατρότητα είναι ένα ορόσημο στη ζωή τους. Μελέτες δείχνουν ότι οι πατέρες που εμπλέκονται περισσότερο στην καθημερινή φροντίδα του μωρού και αλληλεπιδρούν μεταξύ τους, είναι πιο πιθανό να παρουσιάσουν αλλαγές στο δίκτυο του εγκεφάλου. Ως εκ τούτου, δεν είναι μόνο η παρουσία των πατέρων που είναι σημαντική αλλά η πραγματική εμπλοκή και συμμετοχή τους. Εκτός από την πολύτιμη φροντίδα της σίτισης και του μπάνιου, είναι σημαντικό να παίζουν με τα μωρά και τα παιδιά τους. Το παιχνίδι είναι η γλώσσα των παιδιών και ένα φανταστικό μέσο μάθησης. Όσο πιο θετική κοινή αλληλεπίδραση υπάρχει μεταξύ πατέρων και παιδιών, τόσο μεγαλύτερες είναι οι πιθανότητες να αναπτυχθεί ένας στενότερος δεσμός. Μερικές φορές, ασυναίσθητα ή ακούσια, οι μητέρες μπορεί να περιορίσουν τον χρόνο που μπορούν να αφιερώσουν οι πατέρες στην αλληλεπίδραση με το μωρό από φόβο μήπως δεν είναι τόσο καλοί όσο αυτές ή από φόβο του άγχους αποχωρισμού.

Ωστόσο, σύμφωνα με τους ειδικούς, η ανάπτυξη μιας ασφαλούς προσκόλλησης με το μωρό μπορεί να ξεκινήσει από νωρίς, από όταν το έμβρυο αναπτύσσεται στη μήτρα. Οι πατεράδες ενθαρρύνονται να μιλήσουν, να τραγουδήσουν στο μωρό, να αγγίζουν την κοιλιά της συντρόφου τους, να μοιράζονται τις σκέψεις και τους προβληματισμούς τους.

Είναι πολύ χρήσιμο για τους γονείς να επικοινωνούν μεταξύ τους αναγνωρίζοντας τις αλλαγές στον τρόπο ζωής και τη μετάβασή τους στη γονεϊκότητα.

Οι πατέρες παραμένουν σημαντικοί ακόμη και κατά την εφηβεία

Ακριβώς όπως ο ρόλος της μητέρας, ο ρόλος του πατέρα δεν είναι μόνο σημαντικός κατά τα πρώτα χρόνια, αλλά και στην εφηβική φάση. Η έρευνα δείχνει πώς η ασφαλής σχέση με τον πατέρα βοηθά τους εφήβους να έχουν καλύτερη ψυχική υγεία, περισσότερες υποστηρικτικές σχέσεις, υψηλότερη αυτοεκτίμηση και λιγότερο άγχος, καθώς και κατάθλιψη.

Οι πατέρες μπορούν να είναι υποστηρικτικοί με το να είναι παρόντες, να περνούν χρόνο με τους εφήβους, να μην επικρίνουν και να είναι ανοιχτοί στην επικοινωνία, να αποτελούν καλό πρότυπο, ειδικά όταν πρόκειται για την επισήμανση, τον περιορισμό και την έκφραση συναισθημάτων, τη διαχείριση των συγκρούσεων με εποικοδομητικό τρόπο.

Οικογένεια και εργασία

Έρευνα από το Pew Research Center αποκάλυψε μερικά ενδιαφέροντα στοιχεία σχετικά με τον μεταβαλλόμενο ορισμό του τι σημαίνει να είσαι πατέρας.

• Οι μπαμπάδες βλέπουν την ανατροφή των παιδιών ως κεντρικό στοιχείο της ταυτότητάς τους με το 57% αυτών να υποστηρίζει ότι η ανατροφή των παιδιών είναι εξαιρετικά σημαντική για την ταυτότητά τους και το 54% να εκτιμά τα οφέλη της γονεϊκότητας.
• Οι μπαμπάδες ασχολούνται πολύ περισσότερο με τη φροντίδα των παιδιών από ό,τι πριν από 50 χρόνια. Ανέφεραν χαρακτηριστικό ότι ξοδεύουν κατά μέσο όρο, οκτώ ώρες την εβδομάδα για τη φροντίδα των παιδιών - περίπου τριπλάσιο από το χρόνο που αφιέρωναν το 1965.
• Η πλειονότητα των πατέρων πιστεύουν ότι δεν περνούν αρκετό χρόνο με τα παιδιά τους με το συντριπτικό 63% να παραδέχεται ότι περνά πολύ λίγο χρόνο μαζί τους.
• Η ισορροπία μεταξύ εργασίας και οικογένειας είναι μια πρόκληση για πολλούς εργαζόμενους μπαμπάδες. Πάνω από τους μισούς εργαζόμενους μπαμπάδες (52%) θεωρούν ότι είναι δύσκολο να εξισορροπήσουν την επαγγελματική και την οικογενειακή ζωή και σχεδόν οι μισοί (48%) δήλωσαν ότι θα προτιμούσαν να είναι στο σπίτι με τα παιδιά τους αλλά δεν μπορούν λόγω οικονομικών αναγκών.

Οι προκλήσεις της σύγχρονης πατρότητας

Παρά τις θετικές αλλαγές, οι σύγχρονοι μπαμπάδες αντιμετωπίζουν τις δικές τους προκλήσεις. Η εξισορρόπηση της επαγγελματικής και της οικογενειακής ζωής, οι κοινωνικές προσδοκίες και μερικές φορές η έλλειψη υποστήριξης μπορεί να τους επιβαρύνει σημαντικά. Η πίεση να είσαι ο τέλειος γονιός, να παρέχεις, να προστατεύεις και επίσης να είσαι παρών, μπορεί να είναι τρομακτική. Επιπλέον, οι κοινωνικοί κανόνες εξακολουθούν να υστερούν σε ορισμένους τομείς, με τους μπαμπάδες να αντιμετωπίζουν συχνά το στίγμα επειδή επιλέγουν να δώσουν προτεραιότητα στην οικογένεια έναντι της καριέρας.

Αυτή η συνεχής εξέλιξη απαιτεί μια κοινωνική αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε την πατρότητα και υποστηρίζουμε τους μπαμπάδες. Πρόκειται για τη δημιουργία ενός περιβάλλοντος όπου οι άνδρες αισθάνονται ενδυναμωμένοι και υποστηριζόμενοι για να αναλάβουν ενεργούς ρόλους στη φροντίδα χωρίς το φόβο της κρίσης ή της θυσίας της καριέρας τους.