Καρκίνος τραχήλου της μήτρας: Ποιοι παράγοντες μειώνουν την πιθανότητα εμφάνισής του;

Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι ένα είδος γυναικολογικού καρκίνου, που έχει γίνει σχετικά σπάνιο σε χώρες, όπου οι γυναίκες κατά τεκμήριο παρακολουθούνται τακτικά από γυναικολόγο.

Στα πλαίσια του προληπτικού γυναικολογικού ελέγχου εκ του τραχήλου της μήτρας λαμβάνεται επίχρισμα (δείγμα), το οποίο εξετάζεται από κυτταρολόγο μετά από τη χρώση του κατά Παπανικολάου (το γνωστό μας test Παπανικολάου). Εκ της εξέτασης αυτής ελέγχεται το ενδεχόμενο ύπαρξη στους ιστούς προκαρκινικών αλλοιώσεων, σημείων δηλαδή κυτταρικής βλάβης, που ενίοτε εξελίσσεται σε πραγματικό καρκίνο.

Σε περίπτωση εντοπισμού τέτοιων βλαβών, λαμβάνονται τα απαραίτητα προληπτικά μέτρα, τα οποία περιλαμβάνουν την υποβολή της γυναίκας σε περαιτέρω έλεγχο δια κολποσκόπησης και ενδεχομένως σε HPV-DNA test.

Ανάλογα με τα αποτελέσματα των εξετάσεων αυτών, ενδέχεται να συστηθούν θεραπευτικά μέσα, όπως η κρυοπηξία, το laser, ή η κωνοειδής εκτομή του τραχήλου της μήτρας.

Καίτοι η συχνότητα του τραχήλου της μήτρας έχει δραματικά μειωθεί εν σχέσει με το παρελθόν, αυτός ακόμα και σε χώρες, όπου η προληπτική ιατρική έχει αναπτυχθεί οργανωμένα, δεν έχει εξαφανιστεί τελείως. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων αφορά κυρίως γυναίκες, που παραμελούν τον τακτικό προληπτικό έλεγχο. Αντίθετα, σε χώρες, στις οποίες δεν δίνεται η δέουσα προσοχή στην πρόληψη, ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας παραμένει συχνός.

Ποιοι είναι οι παράγοντες προδιάθεσης της εκδήλωσης καρκίνου του τραχήλου της μήτρας;

«Παράγοντες προδιάθεσης» του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας ονομάζονται οι παράγοντες αυτοί, η παρουσία των οποίων αυξάνει τις πιθανότητες εκδήλωσης της συγκεκριμένης παθολογίας.

Αυτοί σχηματικά χωρίζονται σε δύο κατηγορίες:

• παράγοντες, που μπορούμε υπό προϋποθέσεις να επηρεάσουμε
• παράγοντες, που δεν μπορούμε να επηρεάσουμε

Ποιοι είναι οι παράγοντες προδιάθεσης του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, που μπορούμε – υπό προϋποθέσεις – να επηρεάσουμε;

Οι παράγοντες αυτοί είναι:

• η λοίμωξη από τον ιό HPV. Ο ιός αυτός και κατά κύριο λόγο τα στελέχη υψηλού κινδύνου είναι και η γενεσιουργός αιτία του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Ο HPV μεταδίδεται δια της γενετήσιας πράξης (σεξουαλική επαφή). Οι περισσότερες σεξουαλικά ενεργές γυναίκες είναι θετικές στον ιό, αλλά μια εξαιρετικά περιορισμένη μειοψηφία αυτών θα παρουσιάσουν τελικά καρκίνο. Ακόμα και η συστηματική χρήση προφυλακτικού δεν φαίνεται να περιορίζει τη μετάδοσή του. Επομένως, μόνον η πλήρης αποχή θα μπορούσε – θεωρητικά – να προστατέψει μία γυναίκα από ενδεχόμενη λοίμωξη. Φυσικά αυτό δεν είναι εφικτό. Σήμερα όμως διαθέτουμε εμβόλιο κατά του HPV, το οποίο περιορίζει σημαντικά τη δράση των στελεχών υψηλού κινδύνου. Πάντως, ο έγκαιρος εμβολιασμός ενός κοριτσιού δεν το «απαλλάσσει» της «υποχρέωσης» να υποβάλλεται αργότερα σε test Παπανικολάου ανά τακτά χρονικά διαστήματα.
• η σεξουαλική συμπεριφορά. Έχουν εντοπιστεί παράγοντες σχετικοί με τη σεξουαλική συμπεριφορά, οι οποίοι αυξάνουν τις πιθανότητες εκδήλωσης καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Συγκεκριμένα: η έναρξη της σεξουαλικής δράσης σε νεαρή ηλικία (ειδικά μικρότερη των 18 ετών), ο μεγάλος αριθμός ερωτικών συντρόφων (ειδικά αν κάποιος εξ αυτών είχε ο ίδιος πολλές ερωτικές συντρόφους).
• το κάπνισμα. Η κακή αυτή συνήθεια αυξάνει τις πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου γενικότερα. Ειδικότερα γυναίκες, οι οποίες καπνίζουν έχουν διπλάσιες πιθανότητες να αντιμετωπίσουν το ενδεχόμενο καρκίνου του τραχήλου της μήτρας.
• το «αποδυναμωμένο» ανοσοποιητικό. Συνήθως στην κατηγορία αυτή εμπίπτουν άτομα, που έχουν προσβληθεί από τον ιό HIV (AIDS).
• η λοίμωξη από Χλαμύδια. Η σεξουαλικώς μεταδιδόμενη αυτή λοίμωξη αυτή είναι συνήθως ασυμπτωματική και χρόνια. Κάποιες μελέτες την έχουν «ενοχοποιήσει» για την εκδήλωση καρκίνου του τραχήλου της μήτρας.
• η μακροχρόνια χρήση αντισυλληπτικών δισκίων. Ενδέχεται στην περίπτωση αυτή η αύξηση των πιθανοτήτων εκδήλωσης καρκίνου του τραχήλου της μήτρας να μην οφείλεται τόσο σε αυτήν καθαυτήν τη δράση των αντισυλληπτικών, όσο στην πιο «ελεύθερη» σεξουαλική ζωή, που είναι πιθανότερο να διάγουν η χρήστες των φαρμάκων αυτών. Πάντως τα στοιχεία καταδεικνύουν αύξηση των πιθανοτήτων εκδήλωσης της νεοπλασίας αυτής ανάλογη με το μήκος του διαστήματος χρήσης αντισυλληπτικών. Οι πιθανότητες αυτές μειώνονται μετά τη διακοπή της φαρμακευτικής αγωγής και επανέρχονται στα «φυσιολογικά» επίπεδα αρκετά χρόνια μετά τη διακοπή.
• οι πολλαπλές κυήσεις. Οι γυναίκες με περισσότερα από 3 παιδιά διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο για καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Εντούτοις, είναι πιθανό ο κίνδυνος αυτός να μη συνδέεται με την κύηση, αλλά με την αυξημένη σεξουαλική δραστηριότητα, που είναι προϋπόθεση για πολλαπλές κυήσεις. Έχει εξάλλου διατυπωθεί και η υπόθεση, πως οι πολλές κυήσεις επηρεάζουν αρνητικά τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος και τοιουτοτρόπως αυξάνονται οι πιθανότητες εκδήλωσης καρκίνου του τραχήλου της μήτρας.
• η κύηση σε μικρή ηλικία. Γυναίκες, που απέκτησαν το πρώτο τους παιδία σε ηλικία μικρότερη των 20 ετών, διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο για καρκίνο του τραχήλου της μήτρας εν σχέσει με αυτές, που το απέκτησαν, αφού συμπλήρωσαν τα 25 έτη.
• η δίαιτα, που είναι πτωχή σε φρούτα και λαχανικά

Υπάρχουν παράγοντες, που μειώνουν την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του τραχήλου της μήτρας;

Υπάρχουν μελέτες, τα στοιχεία των οποίων φαίνεται να καταδεικνύουν μία προστατευτική δράση του ενδομητρίου σπειράματος (σπιράλ) έναντι του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Φαίνεται μάλιστα, πως η προστατευτική αυτή δράση υφίσταται, ακόμα και αν το σπείραμα αφαιρεθεί μετά από διάστημα μικρότερο του έτους, ενώ αυτή παραμένει και μετά την αφαίρεση αυτού.

Στοιχεία του άρθρου αυτού αντλήθηκαν από τον ιστότοπο της Αμερικανικής Εταιρείας για τον Καρκίνο (American Cancer Society)

Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr