Παθήσεις του τραχήλου της μήτρας: Τι είναι το εκτρόπιο;

Πριν ξεκινήσουμε, ας θυμηθούμε λίγα σημεία από την ανατομία του τραχήλου της μήτρας…

Ο τράχηλος της μήτρας είναι ένας λεπτός σωλήνας με τοιχώματα κατά κύριο λόγο αποτελούμενα από μυϊκό ιστό, που – όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα – συνδέει την ενδομητρική κοιλότητα με τον κόλπο. Δια του του τραχήλου εισέρχεται το σπέρμα, το οποίο θα γονιμοποιήσει το ωάριο και δια αυτού εξέρχεται το μωρό στο τέλος του δευτέρου σταδίου του τοκετού.

Και το εκτρόπιο τί είναι;

Στην παρακάτω εικόνα μπορούμε να δούμε, πως ο ιστός, ο οποίος καλύπτει τον τράχηλο και ονομάζεται επιθήλιο, δεν είναι ομοιόμορφος καθ’ όλη την έκτασή του. Συγκεκριμένα, ο αυλός (το «εσωτερικό» του σωλήνα δηλαδή) καλύπτεται από επιθήλιο με κυλινδρικής μορφής κύτταρα (εξού και το όνομα «κυλινδρικό» επιθήλιο) και το τμήμα, του τραχήλου, που είναι στραμμένο προς τον κόλπο από επιθήλιο με κύτταρα πλακώδους μορφής (εξού και το όνομα «πλακώδες» επιθήλιο). Το «όριο» μεταξύ των δύο επιθηλίων είναι η λεγομένη «ζώνη μετάπλασης» (στην εικόνα σημειούται ως «ζ.μ.»).

Τυπικά, η ζώνη μετάπλασης σε μία γυναίκα αναπαραγωγικής ηλικίας εντοπίζεται πλησίον του έξω τραχηλικού στομίου. Σε μία γυναίκα με εκτρόπιο όμως το κυλινδρικό επιθήλιο εκτείνεται και πέραν του έξω τραχηλικού στομίου.

Στην ακόλουθη εικόνα μπορούμε να δούμε τι βλέπει ο γυναικολόγος, όταν εξετάζει εξ όψεως τον τράχηλο μίας γυναίκας, ο οποίος εμφανίζει εκτρόπιο, κατά τη διαδικασία λήψης του test Παπανικολάου.

Παρατηρούμε, πως γύρω από το έξω τραχηλικό στόμιο είναι εμφανής μία ζώνη παρουσιάζουσα έντονη ερυθρότητα. Αυτή ακριβώς η ζώνη είναι και το εκτρόπιο.

Όταν ο γυναικολόγος βλέπει αυτήν την εντόνως ερυθρή ζώνη γύρω από το έξω τραχηλικό στόμιο είναι σίγουρος, πως πρόκειται για εκτρόπιο;

Όχι.

Η εικόνα αυτή του τραχήλου μερικές φορές υποκρύπτει παθολογίες του τραχήλου όπως:

• Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας
• Φλεγμονές μικροβιακής αιτιολογίας

Και πώς μπορούμε να ξεχωρίσουμε, πως πρόκειται για εκτρόπιο και όχι για κάποια από τις παθολογίες αυτές;

Για να γίνει η λεγομένη διαφορική διάγνωση είναι απαραίτητο να προβούμε στη διενέργεια περαιτέρω εξετάσεων και συγκεκριμένα:

• Test Παπανικολάου
• Κολποσκόπηση,Κολποσκόπηση, στα πλαίσια της οποίας ενδεχομένως να ληφθούν και στοχευμένες βιοψίες
• Καλλιέργεια κολπικού υγρού, ώστε να εξετασθεί το ενδεχόμενο η ερυθρότητα να οφείλεται σε μικροβιακής αιτιολογίας φλεγμονή

Σε τι οφείλεται το εκτρόπιο;

Υπάρχουν γυναίκες, που γεννιούνται με εκτρόπιο στον τράχηλό τους.

Φαίνεται, πως η εμφάνιση του εκτροπίου συνδέεται με διακυμάνσεις των επιπέδων των ορμονών, που παράγονται από τις ωοθήκες.

Γενικά, το εκτρόπιο εμφανίζεται σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας, ενώ είναι μάλλον ασύνηθες αυτό να απαντηθεί σε γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση.

Στις έφηβες ο εντοπισμός εκτροπίου στον τράχηλο είναι συχνό εύρημα, αλλά σταδιακά υποστρέφει.

Μετά την εγκυμοσύνη δεν αποκλείεται ο ιατρός να εντοπίσει εκτρόπιο στον τράχηλο της γυναίκας, το οποίο συνήθως εξαφανίζεται εντός 3 με 6 μηνών από τον τοκετό.

Τέλος η λήψη αντισυλληπτικών δισκίων συχνά συνδέεται με την εμφάνιση εκτροπίου.

Ποια είναι τα συμπτώματα του εκτροπίου;

Πολλές – αν όχι οι περισσότερες – γυναίκες, που εμφανίζουν εκτρόπιο στον τράχηλό τους δεν το γνωρίζουν και ο εντοπισμός του αποτελεί εύρημα του τακτικού γυναικολογικού ελέγχου.
Όμως, με δεδομένο, πως το κυλινδρικό επιθήλιο είναι τρόπον τινά πιο «ευαίσθητο» από το πλακώδες, αυτό είναι πιθανότερο να αιμορραγήσει. Επιπροσθέτως, το κυλινδρικό επιθήλιο παράγει και τραχηλική βλέννη. Έτσι η γυναίκα με εκτρόπιο στον τράχηλό της είναι πιθανότερο να αναφέρει:

• Αιμορραγία μετά από τη σεξουαλική επαφή
• Δυσπαρευνία (πόνο στη σεξουαλική επαφή)
• Αιμορραγία και πόνο κατά τη διάρκεια και μετά από τη λήψη του test Παπανικολάου
• Αυξημένη παραγωγή κολπικών υγρών
• Κολπική αιμόρροια μεταξύ των περιόδων

Μπορεί το εκτρόπιο να εξελιχθεί σε καρκίνο του τραχήλου της μήτρας;

Στο σημείο αυτό, θα πρέπει να είμαστε κατηγορηματικοί: το εκτρόπιο δεν συγκαταλέγεται μεταξύ των προκαρκινικών αλλοιώσεων και στη διεθνή βιβλιογραφία δεν υφίστανται στοιχεία, που να το συνδέουν με την ανάπτυξη καρκίνου του τραχήλου της μήτρας.

Χρειάζεται θεραπεία το εκτρόπιο;

Αφ’ ης στιγμής το εκτρόπιο είναι συνήθως ασυμπτωματικό, ενώ οι πιθανότητες μετεξέλιξής του σε κακοήθεια είναι ουσιαστικά μηδαμινές, πολλοί αμφισβητούν τη σκοπιμότητα αντιμετώπισης του εκτροπίου του τραχήλου της μήτρας. Δεν είναι λίγοι οι ιατροί, που πρεσβεύουν την πολιτική της «μη επέμβασης» σε ό,τι αφορά το εκτρόπιο.

Εντούτοις, οι διαφωνίες επί της χρησιμότητας κάποιου είδους θεραπείας εν πολλοίς κάμπτονται, αν η γυναίκα αναφέρει ενοχλητική συμπτωματολογία με κυρίαρχα συμπτώματα την κολπική αιμόρροια μεταξύ των περιόδων ή μετά από σεξουαλική επαφή και την αδιάκοπη ροή κολπικών υγρών. Στις γυναίκες αυτές μπορεί να προσφερθεί η επιλογή να υποβληθούν σε κρυοπηξία του τραχήλου της μήτρας.

Πρόκειται για μία επέμβαση, που μπορεί να γίνει χωρίς αναισθησία στο ιατρείο, η οποία συνδέεται με την εκδήλωση ελαχίστης δυσφορίας, ενώ δεν αναφέρονται σημαντικές παρενέργειες σχετιζόμενες με αυτήν. Η κρυοπηξία βασίζεται στην ακραία ψύξη του τραχήλου, δια της οποίας επιτυγχάνεται υποστροφή του εκτροπίου.

Αν δεν έχω συμπτώματα, γιατί να αναζητήσω θεραπεία;

Όπως είπαμε, αρκετοί δεν συστήνουν θεραπεία για το μη συμπτωματικό εκτρόπιο του τραχήλου. Όμως υφίστανται επιχειρήματα και υπέρ της περί του αντιθέτου άποψης.
Ένα τέτοιο επιχείρημα αφορά την λεγομένη «ανησυχητική εμφάνιση» του τραχήλου, η οποία του προσδίδεται λόγω του εκτροπίου. Εφόσον το εκτρόπιο εμφανισιακά λίγο διαφέρει από σοβαρότερες ανωμαλίες, όπως είναι ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας, συχνά η γυναίκα υποβάλλεται στη διαδικασία της λήψης βιοψίας. Η διαδικασία αυτή θα μπορούσε να αποφευχθεί, αν το εκτρόπιο θεραπευόταν.

Επιπροσθέτως, όπως κατέδειξε μελέτη του 2010 υπάρχει πιθανότητα η εμφανίζουσα το εκτρόπιο περιοχή του τραχήλου να είναι πιο ευαίσθητη στην προσβολή της από στελέχη υψηλού κινδύνου του ιού HPV, όπως είναι το στέλεχος 18.

Δείτε ΕΔΩ πότε είναι οι γόνιμες ημέρες σας!

Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας