Πότε η εμφύτευση του πλακούντα προκαλεί προβλήματα;

Ο πλακούντας είναι το μεγαλύτερο εμβρυϊκό όργανο. Πρόκειται για ένα «προσωρινό» όργανο, υπό την έννοια ότι η λειτουργία του παύει με το πέρας του δευτέρου σταδίου του τοκετού, οπότε και το νεογνό έχει εξέλθει της μήτρας και μπορεί να ξεκινήσει να αναπνέει από μόνο του.

Όσο το μωρό αναπτύσσεται προστατευμένο μέσα στη μήτρα, είναι «συνδεδεμένο» με τον πλακούντα μέσω του ομφαλίου λώρου, όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα.

Το μωρό εξαρτάται από τον πλακούντα τόσο για το μεταβολισμό του, όσο και για την προστασία του.

Σε κάποιες όμως περιπτώσεις ο πλακούντας εμφανίζει παθολογίες.

Οι παθολογίες της κύησης, που οφείλονται στον πλακούντα μπορούν σχηματικά να χωριστούν σε τρεις μεγάλες κατηγορίες:

• παθολογίες, που οφείλονται σε ανωμαλίες στη δομή του πλακούντα
• παθολογίες, που οφείλονται σε ανωμαλίες στη εμφύτευση του πλακούντα
• φλεγμονές του πλακούντα

Ας δούμε τις παθολογίες του πλακούντα, οι οποίες σχετίζονται με την εμφύτευσή του.

Τι εννοούμε, όταν χρησιμοποιούμε τον όρο «εμφύτευση» του πλακούντα;

Με τον όρο εμφύτευση περιγράφουμε τη διαδικασία προσκόλλησης του εμβρύου στους ιστούς, που καλύπτουν εσωτερικά το τοίχωμα της ενδομητρικής κοιλότητας.

Μετά την εμφύτευσή του το έμβρυο σταδιακά «διαχωρίζεται» σε δύο – υπό μίαν έννοια – «τμήματα»: στο καθαυτό έμβρυο, που «κολυμπάει» ελεύθερο μέσα στο αμνιακό υγρό και στον πλακούντα, που παραμένει προσκολλημένος – «εμφυτευμένος» – στο τοίχωμα της ενδομητρικής κοιλότητας.

Όταν θέλουμε να περιγράψουμε την εμφύτευση του πλακούντα, κατ’ ουσίαν λαμβάνουμε υπόψη μας 3 παραμέτρους:

• το κατά πόσον είναι προσκολλημένος ο πλακούντας (είναι προσκολλημένος στο τοίχωμα της ενδομητρικής κοιλότητας ή όχι;)
• την έδρα εμφύτευσής του (σε ποια περιοχή της ενδομητρικής κοιλότητας έχει προσκολληθεί;)
• το βάθος εμφύτευσής του (πόσο «βαθιά» στο τοίχωμα της ενδομητρικής κοιλότητος έχει φθάσει;)

Τι σημαίνει η έκφραση «κατά πόσον είναι προσκολλημένος» ο πλακούντας; Τι είναι η αποκόλλησή του;

Ο πλακούντας, προκειμένου να επιτελέσει τις λειτουργίες του είναι απαραίτητο να εφάπτεται του τοιχώματος της ενδομητρικής κοιλότητας καθ’ όλη του την έκταση.

Όπως και ο ίδιος ο όρος «αποκόλληση του πλακούντα» υποδηλώνει, στην περίπτωση αυτήν το όργανο αυτό έχει «ξεκολλήσει» από το τοίχωμα της ενδομητρικής κοιλότητας και τα αγγεία, που εντοπίζονται εντός του, διαρρηγνύονται.

Κατά συνέπεια, προκαλείται αιμορραγία και διαταράσσεται η ροή του αίματος από και προς το μωρό, οπότε και ενδέχεται να κινδυνέψει άμεσα η υγεία του και αυτή ακόμα η ζωή του. Για το λόγο αυτό, συχνά σε τέτοιες περιπτώσεις καταφεύγουμε σε επείγουσα καισαρική τομή.

Ποια η σημασία της έκφρασης «έδρα εμφύτευσης» του πλακούντα; Πότε αυτή μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στην κύηση;

Έδρα εμφύτευσης του πλακούντα είναι η περιοχή του τοιχώματος της ενδομητρικής κοιλότητας, στην οποία αυτός εντοπίζεται.

Όταν περιγράφουμε την έδρα εμφύτευσης του πλακούντα χρησιμοποιούμε τους όρους:

• «πρόσθιος», όταν εντοπίζεται στην πρόσθια επιφάνεια της ενδομητρικής κοιλότητας (στην επιφάνεια, που «βλέπει» προς την κοιλιά της εγκύου)
• «οπίσθιος», όταν εντοπίζεται στην οπίσθια επιφάνεια της ενδομητρικής κοιλότητας (στην επιφάνεια, που «βλέπει» προς την πλάτη της εγκύου)
• «πλάγιος», όταν εντοπίζεται στην πλάγια επιφάνεια της ενδομητρικής κοιλότητας και χαρακτηρίζεται «αριστερός» ή «δεξιός», ανάλογα με το αν είναι εμφυτευμένος στην αριστερή ή τη δεξιά επιφάνεια αντίστοιχα.
• «υψηλός», όταν εντοπίζεται στην επιφάνεια της ενδομητρικής κοιλότητας, που «βλέπει» προς το κεφάλι της εγκύου
• «χαμηλός», όταν εντοπίζεται κοντά στο έσω τραχηλικό στόμιο

Προβλήματα στην κύηση ενδέχεται να προκαλέσουν οι «χαμηλές» εμφυτεύσεις του πλακούντα, οπότε και ο πλακούντας ονομάζεται προδρομικός. Ο προδρομικός πλακούντας μπορεί να είναι επιχείλιος ή επιπωματικός.

Μιλάμε για επιχείλιο πλακούντα, όταν αυτός έχει εμφυτευθεί υπερβολικά κοντά στο έσω τραχηλικό στόμιο (σε απόσταση μικρότερη των 2 εκατοστών από αυτό) και για επιπωματικό, όταν αυτός καλύπτει τελείως το έσω τραχηλικό στόμιο.

Στα πρώτα στάδια της κύησης ο προδρομικός πλακούντας είναι συχνό φαινόμενο, αλλά επειδή η μήτρα μεγαλώνει ταχύτερα από τον πλακούντα, συνήθως αυτός «απομακρύνεται» από το έσω τραχηλικό στόμιο, όσο η κύηση προχωρά. Έτσι – υπό φυσιολογικές συνθήκες – πρόδρομο πλακούντα δεν θα πρέπει να δούμε μετά τη συμπλήρωση των 20 εβδομάδων κύησης.

Ο προδρομικός πλακούντας είναι εξαιρετικά πιθανό να προκαλέσει αιμορραγίες, ιδιαίτερα κατά το τρίτο τρίμηνο της κύησης και συχνά εμποδίζει την εξέλιξη του φυσιολογικού τοκετού. Συνεπώς, συχνά αποτελεί και αίτιο καταφυγής στην καισαρική τομή.

Ποια η σημασία της έκφρασης «βάθος εμφύτευσης» του πλακούντα; Τι είναι ο διεισδυτικός πλακούντας;

Με την έκφραση «βάθος εμφύτευσης» θέλουμε να περιγράψουμε το βαθμό «εισχώρησης» των ιστών του πλακούντα στο τοίχωμα της ενδομητρικής κοιλότητας.

Μιλάμε για διεισδυτικό πλακούντα, όταν αυτός έχει «εισχωρήσει» στο τοίχωμα της ενδομητρικής κοιλότητας σε υπερβολικά μεγάλο βάθος και έχει «διαβρώσει» το μυϊκό τοίχωμα της μήτρας. Σε μερικές μάλιστα περιπτώσεις ο πλακούντας έχει «διαπεράσει» το τοίχωμα της μήτρας στην ολότητά του και έχει αρχίσει να διαβρώνει και την ουροδόχο κύστη, η οποία εφάπτεται της εξωτερικής επιφανείας της μήτρας (βλ. εικόνα).

Σε τέτοιες περιπτώσεις ο πλακούντας συχνά δεν είναι δυνατό να αποκολληθεί από το τοίχωμα της μήτρας μετά την έξοδο του μωρού. Έτσι προκαλείται ιδιαίτερα βαριά αιμορραγία στη μητέρα και ενδέχεται να απαιτηθεί ακόμα και η χειρουργική αφαίρεση της μήτρας (η επέμβαση ονομάζεται μαιευτική υστερεκτομή) προκειμένου να σωθεί η ζωή της.

Αν από τον υπερηχογραφικό έλεγχο τεθεί υποψία ύπαρξης διεισδυτικού πλακούντα, τότε η καισαρική τομή είναι μονόδρομος.

Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!

Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr