Ποια είναι τα αίτια της τεράστιας έκρηξης βίας μεταξύ των ανηλίκων;

Ολοένα και περισσότερα περιστατικά βίας μεταξύ ανηλίκων έχουν καταγραφεί πρόσφατα, προκαλώντας ανησυχία στην κοινή γνώμη.

Παρόλο που η βία ήταν πάντα παρούσα, φαίνεται ότι η έκτασή της αυξάνεται, καθώς η πρόσβασή μας στα περιστατικά μέσω των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης (ΜΜΕ) και των κοινωνικών μέσων γίνεται όλο και πιο εύκολη. Χρονικό σημείο σταθμό, θα μπορούσαμε να θέσουμε την περίοδο του κορωνοϊού όπου η έξαρση της βίας, σε όλες τις μορφές, ήταν εμφανής.

Στην προσπάθεια μας να κατανοήσουμε το φαινόμενο της βίας αντιλαμβανόμαστε όλο και περισσότερο πως αποτελεί ένα πολυπαραγοντικό φαινόμενο και απαιτεί μια συνολική κοινωνική αντιμετώπιση.

Οικογένεια

Μεταξύ αυτών των παραγόντων, ο ρόλος του οικογενειακού περιβάλλοντος παίζει καίριο ρόλο, καθώς αποτελεί το πλαίσιο όπου συχνά διαμορφώνονται και αναπτύσσονται οι προσωπικές προτιμήσεις και οι τρόποι αντιμετώπισης προκλήσεων. Η αλληλεπίδραση μεταξύ γονέα και παιδιού αποδεικνύεται κρίσιμη για τον τρόπο με τον οποίο το παιδί κατανοεί τον κόσμο γύρω του. Τα παιδιά αποκτούν, μέσω αυτής της σχέσης, τους ηθικούς προσανατολισμούς και κατανοούν τις αποδεκτές συμπεριφορές, καθώς και τον κανόνα του σωστού και του λάθους. Επιπλέον, η αγάπη και το ενδιαφέρον που παρέχει η οικογένεια θέτουν τις βάσεις για την εμπιστοσύνη και τη σωστή ανάπτυξη των νέων.

Σε περίπτωση έλλειψης σαφών ορίων και υπερβολικής αποδοχής των παιδικών αιτημάτων, μπορεί να προκληθεί αντίδραση από τα παιδιά, τα οποία αρνούνται να αναλάβουν υποχρεώσεις από πολύ νεαρή ηλικία. Οι συνέπειες αυτής της αντίδρασης μπορεί να περιλαμβάνουν την απώλεια της κινητήριας δύναμης και τη δημιουργία αρνητικών συναισθημάτων, όπως θλίψη, θυμό και απελπισία και εν συνεχεία την εκδήλωση τους με τρόπους όπου εξαρτώνται από το περιβάλλον στο οποίο βρίσκονται, είτε αυτό αφορά ομάδες συνομηλίκων ή οπαδών, είτε ρατσιστική συμπεριφορά ή πολιτική ένταση.

Σε άλλη περίπτωση, τα παιδιά που έχουν υποστεί συναισθηματική παραμέληση ή βία από την οικογένειά τους αναπτύσσουν αρνητικά συναισθήματα. Σε περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας ή κακοποίησης, τα παιδιά ανταποκρίνονται αναπτύσσοντας τάσεις να επαναλαμβάνουν αυτήν τη συμπεριφορά. Σε αυτή την περίπτωση, τα παιδιά ανατρέφονται σε περιβάλλοντα όπου η βία και η επιθετικότητα θεωρούνται αποδεκτές αντιδράσεις. Μαθαίνουν ότι αυτός είναι ένας τρόπος να επιβάλουν την ισχύ και την εξουσία τους, με αυτό τον τρόπο μπορούν να ακουστούν οι ανάγκες και οι επιθυμίες τους, και έτσι αντιδρούν βίαια ως αποτέλεσμα αυτής της μάθησης και η βία γίνεται αποδεκτή αντίδραση σε διάφορες καταστάσεις.

Σχολικό περιβάλλον

Το σχολείο διαδραματίζει επίσης σημαντικό ρόλο στην επιθετικότητα των νέων, καθώς αποτελεί ένα από τα βασικά περιβάλλοντα όπου διαμορφώνονται οι συμπεριφορές, οι αξίες και οι κοινωνικές δυναμικές. Η βία μεταξύ των μαθητών ή ο εκφοβισμός μπορεί να είναι συχνές συμπεριφορές στο σχολικό περιβάλλον. Όταν το σχολείο δεν αντιμετωπίζει αποτελεσματικά αυτές τις συμπεριφορές και δεν παρέχει μέτρα πρόληψης και προστασίας, οι μαθητές μπορεί να αναπτύξουν επιθετική συμπεριφορά ως απάντηση σε αυτές τις καταστάσεις. Επιπλέον, σε ορισμένα σχολεία, η υπερβολική πίεση για την επίτευξη υψηλών σχολικών και αργότερα ακαδημαϊκών επιδόσεων και ο έντονος ανταγωνισμός μεταξύ των μαθητών μπορεί να δημιουργήσει ένα κλίμα όπου τα παιδιά αισθάνονται υποχρεωμένα να ανταγωνίζονται και να επιδεικνύουν ανωτερότητα, κάτι που μπορεί να οδηγήσει λανθασμένα σε επιθετική συμπεριφορά.

Ακόμη ένας λόγος είναι όταν τα σχολεία δεν παρέχουν επαρκή στήριξη για τους μαθητές που αντιμετωπίζουν προβλήματα, όπως τα συναισθηματικά προβλήματα ή την ακαδημαϊκή δυσκολία. Κατά συνέπεια, τα παιδιά μπορεί να αισθανθούν αναποτελεσματικά και να οδηγηθούν στην εκδήλωση επιθετικής συμπεριφοράς. Σύμφωνα με έρευνα του Οργανισμού 1 στα 6 παιδιά σε όλη τη χώρα, σε σύνολο Γεωγραφικών Περιφερειών και Σχολικών Βαθμίδων, δηλώνουν ότι αισθάνονται πώς το σχολείο τους δεν τους μαθαίνει να μην εκφοβίζουν τους συμμαθητές τους.

Είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι το σχολείο μπορεί να έχει διάφορες επιδράσεις στη συμπεριφορά των παιδιών, και όχι απαραιτήτως να τα οδηγεί στην επιθετικότητα. Οι πολιτικές, οι πρακτικές και το περιβάλλον του σχολείου μπορούν επίσης να προάγουν την κοινωνική δικαιοσύνη, τη συνεργασία και την εκπαίδευση για την αντιμετώπιση των συναισθημάτων και την επίλυση των προβλημάτων με μη βίαιους τρόπους.

Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης

Τέλος, τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης (ΜΜΕ), όπως η τηλεόραση, ο κινηματογράφος, τα κοινωνικά δίκτυα και άλλα μέσα ενημέρωσης, συχνά παρουσιάζουν υπερβολικό περιεχόμενο βίας με σκοπό να προκαλέσουν ενδιαφέρον. Τα ηλεκτρονικά παιχνίδια επίσης περιλαμβάνουν στοιχεία βίας. Οι νέοι εκθέτονται σε περιεχόμενο που περιλαμβάνουν εικόνες βίας, ανθρώπων που τη χρησιμοποιούν ως τρόπο επίλυσης συγκρούσεων, αλλά και γενικά καταστάσεων όπου η βία φαίνεται αποδεκτή ή ακόμη και ηρωική.

Κατά την εφηβεία, οι νέοι αναζητούν πρότυπα συμπεριφοράς και αναπτύσσουν την ταυτότητά τους. Εάν αυτά τα μέσα παρουσιάζουν βίαιες ή αντικοινωνικές συμπεριφορές ως αποδεκτές, υπάρχει ο κίνδυνος να επηρεάσουν αρνητικά τις αντιλήψεις των νέων σχετικά με τη βία. Αυτό μπορεί να καθιστά τη βία πιο αποδεκτή ή ακόμη και επιθυμητή, παρόλο που οι νέοι αντιλαμβάνονται ότι πρόκειται για φαντασία και ότι αυτή η συμπεριφορά δεν είναι κοινωνικά αποδεκτή. Η εξοικείωση αυτή συχνά λαμβάνει χώρα υποσυνείδητα, προκαλώντας αντιδράσεις αδιαφορίας έναντι ανθρώπων που βιώνουν δυσάρεστα περιστατικά.

Ως συμπέρασμα των παραπάνω, η βία αποτελεί σύνθετο και πολυπαραγοντικό πρόβλημα που απαιτεί συνολική κοινωνική αντιμετώπιση. Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι η επίλυση αυτού του προβλήματος δεν μπορεί να επιτευχθεί μόνο με έναν τρόπο, αλλά απαιτεί συνεργασία όλων των κοινωνικών παραγόντων. Για να αντιμετωπίσουμε αυτή την έκρηξη βίας, χρειάζεται να εστιάσουμε σε πρωτοβουλίες που προάγουν την οικογενειακή υποστήριξη, την εκπαίδευση στα σχολεία για την αντιμετώπιση των συναισθημάτων και την επίλυση των προβλημάτων με μη βίαιους τρόπους, και τη ρύθμιση των περιεχομένων βίας στα ΜΜΕ και τα ηλεκτρονικά μέσα. Επιπλέον, πρέπει να δημιουργήσουμε περιβάλλοντα όπου η εμπιστοσύνη, η συνεργασία και η δικαιοσύνη επιδοκιμάζονται και προωθούνται.

Ο μόνος τρόπος να αντιμετωποουμε αυτό το πρόβλημα είναι με τη συνδυασμένη προσπάθεια της κοινωνίας, των οικογενειών, των εκπαιδευτικών και των πολιτικών παραγόντων. Πρέπει να αντιμετωπίσουμε αυτήν την πρόκληση με συνειδητοποίηση, αφοσίωση και συνεργασία, προκειμένου να δημιουργήσουμε μια κοινωνία όπου η βία και η παραβατικότητα έχουν λιγότερο χώρο και οι νέοι μπορούν να αναπτύξουν υγιείς και εποικοδομητικές σχέσεις με τον κόσμο γύρω τους.

Κοινωνική Λειτουργός από Επιστημονική Ομάδα
«Το Χαμόγελο του Παιδιού»