Παγκόσμια Εβδομάδα Μητρικού Θηλασμού 2024:Οι μητέρες πρέπει να εκπαιδεύονται στην τέχνη του θηλασμού

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) και η UNICEF (United Nations Children’s Fund) τονίζουν εδώ και πολλά χρόνια τη σημασία της διατήρησης της πρακτικής του μητρικού θηλασμού καθώς και της υποστήριξής του ως τρόπου βελτίωσης της υγείας και της διατροφής των βρεφών και των μικρών παιδιών.

Όταν ο θηλασμός δεν έρχεται φυσικά δε σημαίνει πως έχεις αποτύχει ως μαμά

Οι προσπάθειες για την προώθηση του θηλασμού και η αντιμετώπιση των προβλημάτων που θα μπορούσαν να τον αποθαρρύνουν, αποτελούν μέρος των στρατηγικών διατροφής και υγείας των μητέρων και των παιδιών που έχουν εκπονήσει και οι δύο οργανώσεις.

Στα πρόσφατα χρόνια η έναρξη αυτής της προσπάθειας τοποθετείται το 1979 σε μια κοινή συνάντηση του ΠΟΥ και της UNICEF, στην οποία διαπιστώθηκε η ραγδαία μείωση των ποσοστών του αποκλειστικού μητρικού θηλασμού και ταυτόχρονα η ανάγκη για
τη θέσπιση ενός Διεθνούς Κώδικα Εμπορίας Υποκατάστατων Μητρικού Γάλακτος. Ο Διεθνής Κώδικας αποτελεί μια διεθνή σύσταση η οποία ρυθμίζει την εμπορία και προώθηση των υποκατάστατων του μητρικού γάλακτος. Το 1981 ο ΠΟΥ και η Παγκόσμια Συνέλευση για την Υγεία υιοθέτησαν τον Διεθνή Κώδικα.

Αντίστοιχα τα «Δέκα Βήματα» για επιτυχή μητρικό θηλασμό είναι μια σειρά από αρχές, που εφόσον είναι σε εφαρμογή μπορούν να βοηθήσουν τόσο στην προγεννητική ευαισθητοποίηση των μητέρων και των οικογενειών τους, αλλά και στην μετά τον
τοκετό υποστήριξή τους στην απόφασή τους να θηλάσουν. Τα βήματα αυτά παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά το 1989, από τον ΠΟΥ και τη UNICEF.

Παρατεταμένος θηλασμός: Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε εάν θηλάζετε πάνω από ένα έτος

Η συνάντηση κυβερνητικών αξιωματούχων από περισσότερες από 30 χώρες το 1990 στη Φλωρεντία, οδήγησε στη Διακήρυξη του Innocenti (1990).

Το 1991-1992 καθιερώθηκε η Πρωτοβουλία για Νοσοκομεία Φιλικά προς τα Βρέφη (ΠΦΒΝ-Baby Friendly Hospital Initiative, BFHI), μια δράση που βασίζεται στην εφαρμογή των «Δέκα Βημάτων» και του Διεθνούς Κώδικα. Όσο περισσότερο εφαρμόζονται τα «Δέκα Βήματα», τόσο μεγαλύτερες είναι και οι πιθανότητες για επιτυχή μητρικό θηλασμό. Αυτός είναι ο λόγος που η UNICEF και ο ΠΟΥ έχουν θέσει ως στόχο την επέκταση της ΠΦΒΝ σε όσο το δυνατό περισσότερα νοσοκομεία, αλλά και πιο πρόσφατα και στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας, σε κοινοτικά πλαίσια
και στις Μονάδες Νεογνών. Στις μέρες μας, μόνο το ένα τέταρτο
των υπηρεσιών υγείας παγκοσμίως έχουν πιστοποιηθεί ως «Φιλικές προς τα Βρέφη».

Το 2002 συντάσσεται από τον ΠΟΥ και τη UNICEF η Παγκόσμια Στρατηγική για τη Διατροφή των Βρεφών και των Παιδιών (Global Strategy for Infant & Young Feeding), που έχει ως στόχο να βελτιώσει- μέσω της βέλτιστης διατροφής- την ανάπτυξη,
την αύξηση και τελικά τη συνολική υγεία των παιδιών σε παγκόσμιο επίπεδο. Η έκδοση αυτή είναι περισσότερο ένας οδηγός δράσης, που βοηθά ώστε:

Δημόσιος θηλασμός: 4 συμβουλές για να αισθάνεστε άνετα

• Να αναδειχθούν τα κυριότερα προβλήματα, που προκύπτουν από λανθασμένες πρακτικές βρεφικής διατροφής.
• Να δεσμευτούν τα κράτη και οι κυβερνήσεις, να εφαρμόσουν μέτρα προαγωγής του μητρικού θηλασμού.
• Να βοηθήσουν τις μητέρες να πάρουν τη σωστή απόφαση για τον καλύτερο τρόπο διατροφής των παιδιών τους.

Στη χώρα μας το 1993, με υπουργική απόφαση θεσμοθετείται η λειτουργία Εθνικής Επιτροπής Μητρικού Θηλασμού. Το 1995 το Υπουργείο Υγείας αποστέλλει σε όλους τους αρμόδιους φορείς την οδηγία Υ3γ/36189/ 9-10-95, στην οποία αναφέρεται στα προτεινόμενα 10 βήματα της ΠΟΥ και της UNICEF και τονίζει ότι:

Άντληση μητρικού γάλακτος: Πώς να αντλείτε ενώ ταξιδεύετε χωρίς το μωρό σας

• Οι μητέρες πρέπει να εκπαιδεύονται στην τέχνη του θηλασμού.
• Οι μητέρες πρέπει να ενθαρρύνονται να τοποθετούν το
  βρέφος στο στήθος και να το έχουν στο ίδιο δωμάτιο στο μαιευτήριο, σε όλη τη διάρκεια παραμονής τους.
• Η συνταγογράφηση ξένου γάλακτος πρέπει να συνοδεύεται από ιατρική γνωμάτευση, που να εξηγεί τους λόγους που το μωρό δεν μπορεί να θηλάσει αποκλειστικά.
• Οι πιπίλες και οι τεχνητές θηλές πρέπει να αποφεύγονται.
• Απαγορεύεται η προβολή και διαφήμιση των υποκατάστατων μητρικού γάλακτος από τα μαιευτήρια.

Η «Εθνική μελέτη καταγραφής των ποσοστών και των προσδιοριστικών παραγόντων του μητρικού θηλασμού» που υλοποιήθηκε από τη Διεύθυνση Κοινωνικής και Αναπτυξιακής Παιδιατρικής του Ινστιτούτου Υγείας του Παιδιού και δημοσιεύθηκε το
2009 ανέδειξε τα χαμηλά ποσοστά θηλασμού και τα κυριότερα
αίτια μείωσης των ποσοστών αυτών μετά την έξοδο από το μαιευτήριο. Με βάση αυτά τα αποτελέσματα σχεδιάστηκε η «ΑΛΚΥΟΝΗ: Εθνική πρωτοβουλία προαγωγής του Μητρικού Θηλασμού» που υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού» (ΕΠ. ΑΝ.Α.Δ.) 2007-2013 και συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (Ε.Κ.Τ.) και από Εθνικούς Πόρους.

Επιστέγασμα της συνολικής προσπάθειας είναι η θεσμοθέτηση του μητρικού θηλασμού με το Νόμο 4316/2014 στον οποίο δίνεται σημαντικός ρόλος στο Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού.

5 συμβουλές θηλασμού για νέες μητέρες

«Κλείνοντας το κενό: Υποστήριξη θηλασμού για όλους»

Η Παγκόσμια Εβδομάδα Μητρικού Θηλασμού, 1^η -7 Αυγούστου, φόρος τιμής στη Διακήρυξη Innocenti της 1ης Αυγούστου 1990 στη Φλωρεντία, όπου εκπρόσωποι Κρατών, του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, της UNICEF και άλλων οργανώσεων δεσμεύτηκαν για την προστασία, την προώθηση και την υποστήριξη του θηλασμού (σχετικός σύνδεσμος με το κείμενο της Διακήρυξης, στη χώρα μας τιμάται την πρώτη εβδομάδα του Νοεμβρίου (1-7/11).

Το κεντρικό σύνθημα - θέμα της φετινής χρονιάς είναι «Κλείνοντας το κενό: Υποστήριξη θηλασμού για όλους» (Closing the Gap: Breastfeeding Support for All).

Όσο για το λογότυπο, η τριάδα υποστηρίζεται από διάφορους ενδιαφερόμενους φορείς, οι οποίοι αγωνίζονται για τη διατήρηση του μητρικού θηλασμού σε περιόδους κρίσεων και έκτακτης ανάγκης σε όλο τον κόσμο. Ο μητρικός θηλασμός είναι ζωτικής σημασίας σε περιόδους κρίσης και οι γονείς χρειάζονται υποστήριξη του μητρικού θηλασμού για να εξασφαλίσουν την επιβίωση των μωρών. Το κόκκινο χρώμα συνάδει με τη Θεματική Ενότητα 2 της Καμπάνιας της WBW/ΠΕΘ2030 για τους Στόχους Αειφόρου Ανάπτυξης (ΣΑΑ).

Αμάλθεια: Φιλικές Κοινότητες για την ενίσχυση του μητρικού θηλασμού

Από τον Μάρτιο του 2023 το Υπουργείο Υγείας έχει εγκρίνει την ανάπτυξη πιλοτικής εφαρμογής της παρέμβασης με θέμα: «Φιλικές Κοινότητες για την προαγωγή του Μητρικού Θηλασμού (ΦΚΜΘ) – ΑΜΑΛΘΕΙΑ».

Η ανάπτυξη της πιλοτικής εφαρμογής της παρέμβασης, αποσκοπεί στη διαμόρφωση ενός πλαισίου συνεργασίας φορέων και πολιτών σε επίπεδο τοπικής κοινωνίας, ώστε να συγκροτηθεί μια ολοκληρωμένη και συστηματική οργάνωση δράσεων που θα προάγουν τον μητρικό θηλασμό σε κάθε επίπεδο.

Στόχος της παρέμβασης είναι η εναρμόνιση της ελληνικής κοινωνίας με τα Δέκα Βήματα για Επιτυχή Μητρικό Θηλασμό του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και της Unicef. Με την αναθεώρηση των 10 Βημάτων (2018) το 10ο Βήμα εστιάζει στην αξία της πλαισίωσης και υποστήριξης της θηλάζουσας μητέρας μετά την έξοδό της από το μαιευτήριο. Η επιτυχής διατήρηση του μητρικού θηλασμού αναγνωρίζεται ως υποχρέωση ολόκληρης της κοινωνίας και όχι μόνο ως επιλογή της θηλάζουσας.

Οι σκοποί της παρέμβασης είναι:

• Η προαγωγή του μητρικού θηλασμού και η αναγνώρισή του ως τη φυσική επιλογή για τη σίτιση των βρεφών – νεογνών.
• Η διαμόρφωση και η υποστήριξη δομών στην κοινότητα για την προαγωγή του μητρικού θηλασμού.
• Η ενδυνάμωση των οικογενειών για αποτελεσματικό μητρικό θηλασμό.
• Η ενδυνάμωση συμμετοχής των ιατρών και επαγγελματιών υγείας στην προαγωγή του μητρικού θηλασμού.
• Η διαμόρφωση και η ενεργοποίηση δικτύου φορέων της τοπικής κοινωνίας – κοινότητας, προς ενίσχυση και υποστήριξη πρωτοβουλιών και δράσεων προαγωγής του μητρικού θηλασμού.

Η πιλοτική εφαρμογή της παρέμβασης σχεδιάζεται, οργανώνεται και υλοποιείται, σε δέκα δήμους σε όλη την Ελλάδα, τους οποίους μπορείτε να δείτε εδώ.

Καταρρίπτοντας 14 μύθους για το μητρικό θηλασμό

1. Μύθος: Ο θηλασμός είναι εύκολος

Τα μωρά γεννιούνται έχοντας το αντανακλαστικό να αναζητούν το στήθος της μητέρας τους. Ωστόσο, πολλές μητέρες χρειάζονται πρακτική υποστήριξη με την τοποθέτηση του μωρού τους για να θηλάσουν και τη διασφάλιση είναι σωστά προσκολλημένο στο στήθος. Ο θηλασμός απαιτεί χρόνο και εξάσκηση τόσο για τις μητέρες όσο και για τα μωρά. Ο θηλασμός είναι επίσης χρονοβόρος, οπότε οι μητέρες χρειάζονται χώρο και υποστήριξη στο σπίτι και στη δουλειά.

2. Μύθος: Είναι σύνηθες ο θηλασμός να πονάει

Πολλές μητέρες αισθάνονται δυσφορία τις πρώτες ημέρες μετά τη γέννηση του μωρού, όταν μαθαίνουν να θηλάζουν. Αλλά με τη σωστή υποστήριξη σχετικά το πως να τοποθετήσουν το μωρό τους και τη διασφάλιση ότι είναι σωστά προσκολλημένο στο στήθος, ο πόνος μπορεί να αποφευχθεί. Εάν μια μητέρα αντιμετωπίζει προκλήσεις στο θηλασμό, όπως πόνο στις θηλές, η υποστήριξη από έναν σύμβουλο θηλασμού ή άλλον εξειδικευμένο επαγγελματία μπορεί να τη βοηθήσει να ξεπεράσει το πρόβλημα.

3. Μύθος: Πρέπει να πλένετε τις θηλές σας πριν από το θηλασμό

Το πλύσιμο των θηλών πριν από το θηλασμό δεν είναι απαραίτητο. Όταν τα μωρά γεννιούνται, είναι ήδη πολύ εξοικειωμένα με τις μυρωδιές και τους ήχους της μητέρας τους. Οι θηλές παράγουν μια ουσία που μυρίζει το μωρό και έχει "καλά βακτήρια" που βοηθούν στη δημιουργία ενός υγιούς ανοσοποιητικού συστήματος για όλη τους τη ζωή.

4. Μύθος: Πρέπει να χωρίζετε το νεογέννητο από τη μητέρα για να μπορεί να ξεκουραστεί

Οι γιατροί, οι νοσηλευτές και οι μαίες συχνά ενθαρρύνουν την πρακτική "δέρμα με δέρμα" - γνωστή και ως φροντίδα της μητέρας-καγκουρό - αμέσως μετά τη γέννηση. Το να φέρνετε το μωρό σας σε άμεση επαφή, ώστε το δέρμα του να εφάπτεται στο δικό σας, είναι μια πολύ σημαντική πρακτική που το βοηθά να βρει και να προσκολληθεί στο στήθος. Αν μπορείτε να το εφαρμόσετε αυτό μέσα σε μία ώρα μετά τη γέννηση αλλά και σε συχνά χρονικά διαστήματα μετέπειτα, βοηθά στην καθιέρωση του θηλασμού. Εάν η μητέρα δεν μπορεί να το κάνει αυτό, τότε μπορεί να παρέμβει ο σύντροφος ή κάποιο άλλο μέλος της οικογένειας.

5. Μύθος: Πρέπει να έχετε ισορροπημένη διατροφή κατά τη διάρκεια του θηλασμού

Όπως όλοι οι υπόλοιποι, έτσι και οι θηλάζουσες μητέρες πρέπει να έχουν μια ισορροπημένη διατροφή. Σε γενικές γραμμές, δεν χρειάζεται να αλλάξετε τις διατροφικές σας συνήθειες. Τα μωρά εκτίθενται στις διατροφικές προτιμήσεις των μητέρων τους από τη στιγμή που βρίσκονται στη μήτρα. Εάν μια μητέρα αντιληφθεί ότι το μωρό της αντιδρά σε ένα συγκεκριμένο τρόφιμο που τρώει, είναι καλύτερο να συμβουλευτεί έναν ειδικό.

Ο θηλασμός είναι μια δουλειά πλήρους απασχόλησης

6. Μύθος: Η άσκηση επηρεάζει τη γεύση του γάλακτος σας

Η άσκηση είναι μια υγιής συνήθεια και για τις μητέρες που θηλάζουν. Δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι επηρεάζει τη γεύση του γάλακτος σας.

7. Μύθος: Δεν θα μπορέσετε να θηλάσετε αν δεν το κάνετε αμέσως

Είναι πιο εύκολο να ξεκινήσετε το θηλασμό αν ξεκινήσετε την πρώτη ώρα μετά τη γέννηση, επειδή τα αντανακλαστικά του μωρού είναι πολύ ισχυρά εκείνη την περίοδο. Είναι έτοιμα να μάθουν να τρέφονται από το στήθος. Αν δεν βάζετε το μωρό σας να θηλάσει αμέσως μετά τη γέννηση, κάντε το όσο το δυνατόν συντομότερα γίνεται. Αν χρειάζεστε βοήθεια για να βάζετε το μωρό σας στο στήθος, ζητήστε υποστήριξη από έναν εξειδικευμένο σύμβουλο γαλουχίας ή άλλον εξειδικευμένο επαγγελματία. Η συχνή επαφή με το δέρμα σας και η τοποθέτηση του μωρού σας στο στήθος θα βοηθήσουν στην έναρξη του θηλασμού.

8. Μύθος: Δεν μπορείτε ποτέ να χρησιμοποιήσετε φόρμουλα αν θέλετε να θηλάσετε

Οι μητέρες μπορεί να αποφασίσουν ότι πρέπει να χρησιμοποιούν φόρμουλα σε ορισμένες περιπτώσεις, ενώ συνεχίζουν να θηλάζουν. Είναι σημαντικό να αναζητάτε αμερόληπτες πληροφορίες σχετικά με τη φόρμουλα και άλλα προϊόντα που αντικαθιστούν το μητρικό γάλα. Για να διατηρήσετε την παραγωγή μητρικού γάλακτος, συνεχίστε να προσφέρετε το στήθος στο μωρό σας όσο το δυνατόν συχνότερα. Μπορεί να είναι χρήσιμο για τις μητέρες να συμβουλευτούν έναν ειδικό γαλουχίας ή έναν εξειδικευμένο επαγγελματία για να τις βοηθήσει με ένα σχέδιο που λειτουργεί καλύτερα για να συνεχίσουν το θηλασμό.

9. Μύθος: Πολλές μητέρες δεν μπορούν να παράγουν αρκετό γάλα

Σχεδόν όλες οι μητέρες παράγουν τη σωστή ποσότητα γάλακτος για τα μωρά τους. Η παραγωγή μητρικού γάλακτος καθορίζεται από το πόσο καλά το μωρό προσκολλάται στο στήθος, τη συχνότητα του θηλασμού και το πόσο καλά το μωρό απομακρύνει το γάλα με κάθε τάισμα. Ο θηλασμός δεν είναι δουλειά "μιας γυναίκας" και οι μητέρες χρειάζονται υποστήριξη. Υποστήριξη όπως η συνεχής καθοδήγηση για το θηλασμό από τους παρόχους υγειονομικής περίθαλψης, η βοήθεια στο σπίτι και η διατήρηση της υγείας τους με σωστή διατροφή.

Τράπεζα μητρικού γάλακτος: Η διαδικασία επιλογής δότριας και οι προϋποθέσεις για τη διάθεσή του

10. Μύθος: Δεν πρέπει να θηλάζετε αν είστε άρρωστη

Ανάλογα με το είδος της ασθένειας, οι μητέρες μπορούν συνήθως να συνεχίσουν να θηλάζουν όταν είναι άρρωστες. Πρέπει να βεβαιωθείτε ότι λαμβάνετε τη σωστή θεραπεία και να ξεκουράζεστε, να τρώτε και να πίνετε καλά. Σε πολλές περιπτώσεις, τα αντισώματα που παράγει ο οργανισμός σας για τη θεραπεία της ασθένειας σας θα περάσουν στο μωρό σας, δημιουργώντας τη δική του άμυνα.

11. Μύθος: Δεν μπορείτε να πάρετε κανένα φάρμακο αν θηλάζετε

Είναι σημαντικό να ενημερώνετε το γιατρό σας ότι θηλάζετε και να διαβάζετε τις οδηγίες σε κάθε φάρμακο που αγοράζετε από το φαρμακείο. Μπορεί να είναι απαραίτητο να παίρνετε τα φάρμακα σε συγκεκριμένη ώρα ή σε συγκεκριμένη δοσολογία ή να παίρνετε ένα εναλλακτικό σκεύασμα. Θα πρέπει επίσης να ενημερώσετε το γιατρό του μωρού για τυχόν φάρμακα που παίρνετε.

12. Μύθος: Τα μωρά που έχουν θηλάσει είναι προσκολλημένα

Όλα τα μωρά είναι διαφορετικά. Κάποια είναι προσκολλημένα και κάποια άλλα όχι, ανεξάρτητα από τον τρόπο με τον οποίο τρέφονται. Ο μητρικός θηλασμός δεν παρέχει μόνο την καλύτερη διατροφή για τα βρέφη, αλλά είναι επίσης σημαντικός για την ανάπτυξη του εγκεφάλου τους. Έχει αποδειχθεί ότι θηλασμός ενισχύει το δέσιμο με τη μητέρα τους.

13. Μύθος: Είναι δύσκολο να απογαλακτιστεί ένα μωρό αν θηλάζετε για περισσότερο από ένα χρόνο

Δεν υπάρχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι είναι πιο δύσκολο να σταματήσετε το θηλασμό μετά από ένα χρόνο, αλλά υπάρχουν στοιχεία που αποδεικνύουν ότι ο θηλασμός έως και δύο χρόνια είναι ευεργετικός τόσο για τις μητέρες όσο και για τα παιδιά. Όλες οι μητέρες και τα μωρά είναι διαφορετικά και πρέπει να καθορίσουν από κοινού πόσο καιρό θέλουν να θηλάσουν.

14. Μύθος: Αν επιστρέψετε στη δουλειά σας, θα πρέπει να απογαλακτίσετε το μωρό σας

Πολλές μητέρες συνεχίζουν να θηλάζουν αφού επιστρέψουν στη δουλειά. Αρχικά, ελέγξτε τις πολιτικές στη χώρα σας αλλά και στο δικό σας χώρο εργασίας. Εάν δικαιούστε χρόνο και έχετε το χώρο για να θηλάσετε κατά τη διάρκεια του ωραρίου εργασίας, μπορεί να έχετε τη δυνατότητα να πάτε στο σπίτι και να θηλάσετε ή να ζητήσετε από ένα μέλος της οικογένειας ή έναν φίλο να φέρει το μωρό σας ή εναλλακτικά να βγάλετε το γάλα σας και να το πάρετε στο σπίτι. Εάν δεν έχετε τη δυνατότητα να θηλάσετε κατά τις ώρες εργασίας, αναζητήστε στιγμές κατά τη διάρκεια της ημέρας για να βγάλετε το γάλα σας και στη συνέχεια να ταΐσετε απευθείας το μωρό σας όταν βρίσκεστε στο σπίτι. Αν αποφασίσετε να δώσετε στο μωρό σας υποκατάστατο μητρικού γάλακτος για κάποια γεύματα, εξακολουθεί να είναι πολύ καλό το να συνεχίσετε να θηλάζετε όποτε βρίσκεστε με το μωρό σας.

^{Με πληροφορίες από unicef.org}